Ve Venedik Ghettosu...

Önceki yazımda Venedik Ghettosunun geçmişini yazacağımı yazmıştım.. Geçenlerde Şalom gazetesinde Venedik Ghettosuyla ilgili çıkan bir yazı çok ilgimi çekmişti. Bende bunu burada paylaşmak istedim.. Ghettonun geçmişini bütün gerçekliğiyle anlatan bir yazı....

Venedik, tarihin ilk gettosunun inşa edildiği kent olma özelliğine sahip bir kent....

15. yüzyıla gelindiğinde Yahudiler birçok meslekten men edilmiş ve Katolik dinine göre yasak kabul edilen para işlerinde çalışmaları öngörülmüştü. 1508 _1509 yılları arasında Venedik Avrupa’nın birçok kentinden Yahudi göçü kabul ederek ticari prestijini kuvvetlendirdi. Ancak bu durum Venedikli soylu ailelerinin hiç hoşuna gitmeyerek en büyük kabahatin ‘’Yahudilerin sokaklarda serbestçe dolaşmaları’’ olduğunu vurguladı.Mart 1516 Venedik Yahudileri için bir dönüm noktası oldu.

Bu tarihten itibaren Yahudiler Ghetto Novo denilen bölgede oturmaya mecbur edildiler. Giriş ve çıkış saatlerinin belirlendiği, kapıların kapatıldığı, semtin çevresine iki sıra duvar çekildiği bu dönem Yahudiler için pek de parlak bir dönem olarak tarihe geçmez.Bu semtin adının getto olmasının nedeni aslında birçok hipotezi bir arada getirir. Kimine göre getto İbranice “get” kelimesinden türemiştir. Get ‘’ayrılma’’ anlamına gelir. Fransızcaya göre getto kelimesi ‘’quetter’’ takip etmek, kontrol altında tutmak kelimesinden türer. Venedik İtalyancasına göre ise “djetto” eritmek anlamındadır ve bu semtte daha önce metal üreten kişiler oturmaktadır. Etimolojik bakımından bakıldığı zaman aslında hepsi Yahudiler için geçerlidir. Yahudiler gettolarda ayrıştırıldılar, kontrol altında tutulup takip edildiler ve eritildiler…..

Dışlanmış olsalar da Yahudiler gettonun içinde kendi yaşamlarını sürdürmeyi başarmışlardır. Ghetto Novo’dan bir köprü ile bağlanan bölgede Banco Rosso denilen bir banka bulunmaktadır.Ghetto Novo’nun çevresindeki tüm binalarda pencereler meydana doğru açılmaktadır.Gettonun içinde yaşıyanlar yağ ve şarap yapımı, boya işleri, ve dışarıdan gelen Yahudileri misafir etmek üzere küçük otel işletmesi mesleklerini icra ettiler. Doktorların Yahudi cemaati ve Venedikliler için çok özel bir yeri vardı. Bilgileri, davranış şekilleri, entelektüel bakış açıları ile Katolik doktorlardan ayrılan Yahudi doktorlar zaman zaman Venediklilerin çağrılarına cevap vermek için gettonun giriş ve çıkış saatlerini bile ihlal etmişlerdir.

Gettonun içinde çeşitli lisanlar konuşulurdu. İtalyancanın yanında mutlaka İbranice, Yidiş ve Ladino lisanları da duyulmaktaydı.Yahudiler gettonun içinde parlak dönemler yaşasalar da veba salgınları, yangınlar, savaşların etkileri onları da etkiledi. 12 Mayıs 1797 tarihinde hükümet yaptığı bir açıklama ile gettonun kapılarını açarak Venedikliler ile Yahudiler arasındaki ayrımın kalkmasını sağladı. Bu açıklama Yahudiler arasında büyük bir sevinç yarattı. Yahudiler artık yüklü vergilere tabi değillerdi. Mülk satın alma ve gettonun dışında oturma hakları da vardı. İstedikleri öğrenimi alabilirler, hatta askerlik bile yapabilirlerdi.

20. yüzyılın başında Yahudiler Venedik kentinin yaşamına tamamen entegre olup kentin ortasında oturmakta ve kentin sosyal ve kültürel yaşamına katkıda bulunmaktaydılar.Yahudiler bütün bu etkinliklerin yanı sıra politik anlamda da Venedik Senatosu’nda ve Venedik Hükümeti’nde fikirleri ile varolmakta idiler.

1938 yılı Avrupa Yahudileri için bir dönüm noktası oldu. Venedik Yahudileri de bu değişimden nasiplerini aldılar. 1943, 1944 yılları Yahudiler için varoluşlarının tehdit edildiği yıllardır. Okullardan götürülen çocuklar, evlerden sürüklenen kadınlar, ihtiyarlar yurdundan ve hastaneden çıkartılan yaşlı ve hastalar hepsi Auschwitz, Birkenau, Varşova yollarında yok oldular.Geriye dönebilenlerin sayısı sadece 8… İki elin parmak sayısından az…

Geçmişini bilmeyen geleceğe ilerleyemez…
İzlerini aramayan iz bırakamaz... diyenler...
Venedik’e gondollar, maskeler, kanallar için gelenler...
Gettonun kapısından derin bir nefes alarak girin ve gettolardan nefes alamadan çıkanları unutmadan çıkın...





GHetto==>Venedik Yahudilerinin Sukot(Çardak) bayramı için hazırlanışları
0 Responses